Recenzja filmu

Niezbędna konieczność (2019)

Jak uwznioślać uczucia, równocześnie strojąc sobie z nich żarty? Chociażby za pomocą sentencji: "Miłość to dawanie tego, czego nie mamy, tym, którzy tego nie chcą". Podobna przewrotność stanowi naczelną wartość "Niezbędnej konieczności" (z której ów cytat pochodzi). Absurdalnie romantyczna komedia debiutującego Erwana Le Duca to rzadki przypadek filmowej medytacji o miłości: zarówno antyromantyk, jak i miłośnik Novalisa wyjdą z niej cało, obaj pokrzepieni i uśmiechnięci.


Nudne miasteczka potrafią zaskoczyć. Przekonuje się o tym podróżująca przez wschodnią Francję Juliette (cudownie zadziorna Maud Wyler). Na leśnym skraju jednej z takich mieścin auto dziewczyny porywa przybyła ni stąd, ni zowąd nudystka. "Nudystka-ekstremistka", dopowie świadomy skali problemu Pierre (Swann Arlaud, w idealnym świecie zagrałby przeciwnika Bonda), zasiedziały kapitan lokalnej policji, rutyniarz i formalista, zupełna odwrotność nadpobudliwej Juliette. Plaga terroryzujących okolicę nagusów zmusi okradzioną z dobytku dziewczynę do walki o swoje, lecz to nie śledztwo zagra tu pierwsze skrzypce. Od przepisów prawa ważniejsze okaże się romantyczne prawo gatunku głoszące, że przeciwieństwa się przyciągają. Juliette wkroczy więc z butami do mieszkania wycofanego Pierre'a – a że mieszkanie zapełnia już jego matka i dorosły brat z córką, po wtargnięciu dziewczyny domowe ognisko buchnie jak po dolaniu oliwy.

Podobnie jak u Wesa Andersona, innego piewcy społecznego niedostosowania i nieszkodliwego ekscentryzmu, bohaterowie Erwana Le Duca również kręcą się na granicy tego, co zwykliśmy nazywać normalnością. Niezależnie, czy powodują nimi niespełnione ambicje, niedojrzałość, trauma z dzieciństwa, roszczeniowa miłość najbliższych, rozpamiętywanie przeszłości po śmierci najbliższej osoby, upośledzenie społeczne, lęk przed życiową zmianą czy nadmiar niemożliwych do wyrażenia uczuć – o wszystkich debiutujący reżyser i scenarzysta opowiada serdecznie się śmiejąc, ale i z czułością. Takie podejście uczy zdrowego dystansu – skoro śmiejemy się z filmowych bohaterów, pośmiejmy się z siebie samych! Tak jak tamci, przebijamy mury głową, nieraz uciekamy od problemów, gdzie pieprz rośnie, pewnie równie często udajemy, że nie istnieją. Jeśli uwielbiacie humor uprawiany z kamienną twarzą, cenicie sobie efekt Kuleszowa jako pointę żartów sytuacyjnych, ledwie widoczne uniesienie brwi aktora lub przewrócenie oczami komunikuje Wam więcej niż tysiąc słów, a poszerzający przestrzeń ruch kamery może być dla Was pełnoprawnym chwytem komicznym – z perypetii tego francuskiego "Genialnego klanu" wyczytacie i swoje, nieraz śmiechu warte, bolączki.


W "Niezbędnej konieczności" choć wszyscy tkwią w miejscu, każdy chce jakiejś zmiany. Nie tylko wspomniani nudyści pragną ucieczki od rutynowych przyzwyczajeń i krępujących zasad. Równie celną metaforą jest obecność w miasteczku nazistów. Historyczna rekonstrukcja bitewna nie przypadkiem służy za miejsce randki pary głównych bohaterów. Co z tego, że to metaforyka używana z subtelnością młota pneumatycznego, skoro zasada decorum zostaje zachowana. Erwan Le Duc opowiada przecież o przekraczaniu norm, o chodzeniu własnymi ścieżkami, walce o myślową i życiową niezależność i o wyrażaniu własnych potrzeb. W "Niezbędnej konieczności" drugoplanowy absurd rodem z kadrów Roya Anderssona zgrabnie oplata pierwszoplanowe dylematy i troski. Momentami za dużo tu może słów, a przemiany poszczególnych postaci niewiarygodnie zgrywają się ze sobą w czasie, lecz jeśli uznać, że siedzący za kamerą realista co chwilę puszcza do nas oczko, łatwiej machnąć ręką na nieliczne wady i cieszyć się z zaskakująco nieoczywistego morału. Komedia romantyczna dla kumatych? Czemu nie!